Paflagonya - 6

Romanın Paflagonyayı Himayesi:

Memleketleri ellerinden alman Paflagonya Beyleri, Romaya şikâyette bulundular. Sit Beyleri Scibir in oğulları Mitridatın bu istilâsından şikâyet için daha evvei Romaya gitmişlerdi.

Gerçe Sitler, Romalılara taraftar değildiler. Fakat, Pont kralının fütuhatını da hoş görmüyorlardı.

Romanın Mitridata Karşı Giriştiği Mücadele:

Roma, vaziyetin fenalığını düşündü. Bu istilâ, kendileri için de bir tehlike teşkil edebilirdi. Derhal işe müdahaleye lüzum hissedildi. Sena o zamanın usulüne uygun olarak mahallerine bir hey’et göndermeğe karar verdi; statükonun muhafazası için kralları davet etti.

Mitridat Opatör, Paflagonyanın ve bilhassa Gangra (Çankırı) nın kendisine irsen aid olduğunu İddia etti, ve ortaya koyduğu bir şartla Paflagonyayı meşru sahibine geri vermeğe hazır olduğunu bildirdi. Sonra da gayrı meşru çocuğunu, Plemen adı ile, Paflagonya kralı Hân etti. Konsül Mariyüs, Mitridattan, muahedeler mucibince Kimber'ler aleyhindeki sevkulceyşinin geri alınmasını istedi. Mitridat bunu mûstebziyane karşıladı, ve artık kendisinin askeri olmadığını bildirdi.

Roma komiserlerinin gözü önünde ve onların tehditlerine rağmen iki kral, Galatyayı da işgal eylediler, ve himayelerini orada da kurdular. Bu suretle Mitridat Bütün kavimleri hükmüne tabi kıldı, ve Fütuhatım Kızılırmağın şarkına kadar götürdü. Ordan da Romalılara meydan okumağa başladı.

Pont Ve Paflagonyanın Romalılar Tarafından Zaptı:

Romanın buna çok canı sıkıldı, ve Senato, Pont arazisi üzerine, General Lüküllüs ü gönderdi.

Lüküllüs, Marmaraya geçerek Paflagonya sahillerine asker çıkardı ve burada karşılaştığı Mitridatın ordusunu bozdu ve onu kaçmağa mecbur etti. (Milattan önce 72)

Lûküllüs, kış bastığı için fazla ileri gitmedi. Kışı olduğu yerde geçirdi. İlkbahar gelince Pont üzerine yürüdü. Mitridat’ın ordusu tekrar bozuldu ve darma dağın olarak kaçtı. Romalılar, bu iki muvaffakiyetten sonra, Pont hakimiyeti altında bulunan Paflagonya ve Pont havalisini yağma ettiler. Hatta ahaliden pek çok esir alarak onları pazarlarda çok ucuz bir fiatle sattılar.

Lûküllüs, Ermenistana kaçan Mitridat’ın peşini bırakmadı; onu takip edenLûküllüs, bu vakadan sonra bir müddet Kapadokyada kaldı. Ermenistan kralı Dikran a müracaat ederek kendisine iltica eden Mitridat’ı teslim etmesini istedi. Dikran, Mitridatın teslimine razı olmadı. Bu yüzden Lüküllüs ile Dikran'ın arası açıldı. Lûküllüs ordusu bu defa da Ermenistana hücum etti. Roma ordusu Dikranın ordusunu da mağlûp etti. Ermenistan da zaptedildi.

Bu sırada Senato, Lüküllüs ordusunun itaatsizliği hakkında yanlış raporlar almakta idi. Bu yüzden Lüküllüs geriye çağırıldı. Yerine az zaman evvel Konsüllükten ayrılan Pompe gönderildi. Pompeye, Mitridata karşı açılan harbin idaresine nezaret etmek, istediği gibi ittifak ve muahede yapmak selâhiyetleri verildi.

Pompenın Anadoluyu vilâyetlere taksimi:

Pompe, Lüküllüsün zaferlerinin semeresini topladı. Zaptolunan müstahkem mevkilerin çoğu, maiyeti tarafından tahrip edildi. Kuyulara büyük kayalar atıldı. Zafer bu veçhile tamamlandıktan sonra Milâttan önce 64 senesi ilkbaharında Pompe, Amisos (Samsun) da krallara mahsus bir meclis topladı. Burada müttefiklerine mükafatlar dağıttı. Lüküllüs’ün vaitlerine hiç kulak asmadı, ve Senatonun tasdikine iktiran etmek üzere Pont krallığı ile mülhakatının siyasi vaziyetini tesbit etti. Eski Plemenitler in haleflerinden biri olan Atal a Gangra İle beraber iç Paflagonyayı, Aristak isminde birisine Gürcistan'ı verdi. Tolistoböyen lerin reisi olan Dejatoros a  Gazelonitid ile birlikte küçük Ermenistan krallığını ve Salip ler, Tibaren ler kıt'alarını, Farnasi (Giresun) Trebizonde (Trabzon) şehirlerini verdi. Damadı Brogitaros a Mitradation kalesini verdi. Arkelaos a Komana Başrahibi unvanı ile hükümdar ve 60 stat arazi bahşeyledi. Geriye kalan diğer Pont, Paflagonya ve Bıtinya arazisinin on bir şehrini de Roma valilerine terketti.

Roma valilerine verilen bu on bir şehir şunlardı:

1 — Kızılırmağın garbinde Amnias tarafından yeniden kurulan Pompeiopolis (Taşköprü)

2 — Kızılırmak ile Yeşilırmak arasındaki Yenişehir  Neapolis (sonraları Fazemon) (ihtimal Merzifon dur) Amasya, Zela (Zile) ve Megalopolis (Kolupen ve Kaminen)

3 — Liköz havzasında 66 harbinin zafer yeri olan mahalde kurulan Nikopolis, Kabira yerinde kurulan Diyospolis, eski Opatoriya yerinde kurulan Manyopolis

4 — Ve nihayet sahil yolunda Amisos (Samsun) Teium (Sinop) ve Amastris (Amasya)

Bütün bu vak'alardan sonra, Paflagonya, Romaya tâbi bir eyalet hâlini aldı, ve Paflagonya hükümeti de ortadan kalkmış oldu.